Instytut Rozwoju Oświaty zaprasza na ogólnopolską olimpiadę PIONIER z historii. Olimpiada przeznaczona jest dla uczniów klas IV-VIII szkół podstawowych, którzy pragną sprawdzić swoją wiedzę i umiejętności z historii.
Olimpiada odbędzie się 09.12.2021
r. Oprócz olimpiady z historii, w dniach 06.12.2021
r. – 10.12.2021
r. odbędą się również olimpiady z języka polskiego, matematyki, języka angielskiego, przyrody, geografii, biologii i chemii.
Olimpiada ma formę testu składającego się z 30 pytań. Do każdego pytania podane są 4 odpowiedzi, z których tylko jedna jest prawidłowa. Za udzielenie prawidłowej odpowiedzi każdy uczeń otrzymuje 1 pkt., za zaznaczenie błędnej odpowiedzi (-1) pkt. Nieudzielenie odpowiedzi powoduje, że na konto ucznia zapisywanych jest 0 pkt. Czas trwania testu jest określony przez IRO i nie może być przekraczany. Wynosi on 60 minut + 10 minut sprawy organizacyjne.
Wszyscy uczestnicy olimpiady z historii otrzymają dyplomy uznania, a najlepsi zostaną uhonorowani dyplomami laureata oraz nagrodami książkowymi. Ponadto szkolny koordynator olimpiady otrzyma stosowne zaświadczenie informujące o przeprowadzeniu ogólnopolskiej olimpiady przedmiotowej.
Ulotka informacyjna - IRO Pionier
ZAKRES TEMATYCZNY
KLASA IV szkoły podstawowej
Uczeń przystępujący do testu powinien:
1. znać polskie symbole narodowe:
- rozpoznawać godło i barwy narodowe,
- znać autorów słów i muzyki oraz tekst hymnu państwowego,
2. znać terminy i nazwy polskich świąt narodowych oraz wyjaśniać, na pamiątkę jakich wydarzeń zostały ustanowione,
3. znać nazwy państw sąsiadujących obecnie z Polską i określać ich położenie na mapie,
4. znać treść legend o początkach państwa polskiego:
- O Lechu, Czechu i Rusie,
- O Piaście i Popielu,
- O Kraku i smoku wawelskim,
5. znać przyczyny, okoliczności, w tym rolę Dobrawy, i skutki przyjęcia chrztu przez Mieszka I,
6. znać przyczyny przybycia Ottona III do Gniezna w roku 1000, relacje Galla zwanego Anonimem i Thietmara na temat zjazdu gnieźnieńskiego oraz bezpośrednie skutki i dalekosiężne znaczenie tego wydarzenia,
7. określać, z jakiej dynastii pochodził Kazimierz Wielki, wytłumaczyć znaczenie powiedzenia „Zastał Polskę drewnianą, a zostawił murowaną”, wiedzieć, kiedy i gdzie założono pierwszą uczelnię wyższą na ziemiach polskich oraz jak obecnie się ona nazywa,
8. znać przyczyny i warunki zawarcia unii polsko-litewskiej w Krewie oraz jej znaczenie dla Polski i Litwy,
9. rozpoznawać na podstawie biogramów i wizerunków z obrazów Jana Matejki postacie:
- Jadwigi Andegaweńskiej,
- Władysława Jagiełły,
- Zawiszy Czarnego,
10. znać przyczyny wielkiej wojny z Zakonem Krzyżackim,
11. znać datę, strony walczące i ich dowódców, plan oraz wynik bitwy pod Grunwaldem,
12. wyjaśniać kim był, kiedy żył i czego dokonał Mikołaj Kopernik.
KLASA V szkoły podstawowej
Uczeń przystępujący do testu powinien:
1. lokalizować na mapie zasięg cywilizacji starożytnej Grecji, w tym Ateny i Spartę; znać znaczenie terminów: Hellenowie, Hellada i polis,
2. charakteryzować strukturę społeczną i organizację społeczeństwa starożytnych:
- Aten (obywatele, metojkowie, niewolnicy),
- Sparty (spartiaci, perjojkowie, heloci),
3. określać cele i zasady agoge - spartańskiego wychowania,
4. wyjaśniać znaczenie terminu mit oraz rozpoznawać greckich bogów na podstawie opisów i atrybutów:
- Zeus,
- Hera,
- Afrodyta,
- Apollo,
- Atena,
- Ares,
- Hermes,
- Posejdon,
- Dionizos,
- Hades,
5. wyjaśniać znaczenie terminu demokracja, znać nazwę greckiej polis, w której narodził się ten ustrój; wiedzieć kim był Perykles oraz znać nazwy urzędów funkcjonujących za jego życia w Atenach i ich kompetencje,
6. znać i rozpoznawać na zdjęciach/rysunkach najważniejsze dokonania cywilizacji greckiej w zakresie:
- filozofii (Sokrates, Platon, Arystoteles),
- nauki (Hipokrates, Pitagoras, Archimedes),
- sztuki (w tym pojęcia: dionizje, teatr, komedia i tragedia),
7. rozpoznawać i charakteryzować greckie porządki architektoniczne:
- dorycki,
- koryncki,
- joński,
8. lokalizować na mapie Italię oraz miasto Rzym i znać legendarną datę jego założenia,
9. charakteryzować strukturę społeczną i organizację społeczeństwa starożytnego Rzymu (podział na patrycjuszy, plebejuszy i niewolników),
10. wyjaśniać znaczenie terminu republika, znać datę i okoliczności ustanowienia tego ustroju w starożytnym Rzymie oraz znać nazwy republikańskich urzędów ich kompetencje,
11. znać i rozpoznawać na zdjęciach/rysunkach najważniejsze dokonania cywilizacji starożytnego Rzymu w zakresie:
- architektury (Koloseum, Panteon, Forum Romanum, akwedukt, łuk triumfalny, rzymskie drogi, limes),
- prawa (znaczenie zasad: lex retro non agit, ignorantia iuris nocet, in dubio pro reo),
12. znać przyczyny i okoliczności przekształcenia ustroju starożytnego Rzymu z republiki w cesarstwo.
KLASA VI szkoły podstawowej
1. znać dokonania twórców polskiego renesansu:
- Mikołaja Reja,
- Jana Kochanowskiego,
- Andrzeja Frycza Modrzewskiego,
- dziedziniec zamku królewskiego na Wawelu,
- ratusz w Zamościu,
- ratusz w Poznaniu,
- Sukiennice w Krakowie,
- Zamek w Baranowie Sandomierskim.
4. znać strukturę etniczną i wyznaniową Rzeczypospolitej Obojga Narodów po zawarciu unii lubelskiej,
5. znać datę, okoliczności wydania i główne postanowienia konfederacji warszawskiej z 1573 r.,
6. znać datę, okoliczności i główne postanowienia artykułów henrykowskich,
7. wyjaśniać zasady przeprowadzania pierwszej wolnej elekcji oraz znać jej datę i zwycięzcę, uwzględniając znacznie pojęć:
- interxeks,
- elekcja viritim,
- sejm konwokacyjny,
- sejm elekcyjny,
- pacta conventa,
9. znać przyczyny i przebieg wojny z Moskwą w latach 1579-1582 oraz główne postanowienia rozejmu w Jamie Zapolskim w 1582 r.,
10. wiedzieć skąd pochodził i w jakich okolicznościach został królem Polski Zygmunt III Waza,
11. znać główne przyczyny wojen Rzeczypospolitej ze Szwecją w XVII wieku, z wyszczególnieniem:
- okoliczności rozpoczęcia potopu szwedzkiego; znać datę, strony walczące, plan, imię i nazwisko dowódcy wojsk polsko-litewskich oraz wynik bitwy pod Kircholmem w 1605 r.;
- znać przebieg i znaczenie oblężenia Jasnej Góry przez Szwedów w 1655 r.;
- znać datę i postanowienia pokoju w Oliwie w 1660 r.,
13. znać główne przyczyny wojen Rzeczypospolitej z Turcją w XVII wieku; znać daty, strony walczące, imiona i nazwiska dowódców wojsk polsko-litewskich oraz wyniki bitew pod Cecorą w 1620 r., pod Chocimiem w 1621 r., pod Chocimiem w 1673 r., pod Wiedniem w 1683 r.; znać datę i postanowienia pokoju w Karłowicach w 1699 r.,
14. znać polityczne, społeczne i gospodarcze skutki wojen w XVII wieku, ze szczególnym uwzględnieniem strat terytorialnych i demograficznych oraz rozwojem oligarchii magnackiej,
15. rozpoznawać na podstawie zdjęć obiekty sztuki barokowej w Polsce:
- Kościół św. Piotra i Pawła w Krakowie,
- Pałac w Wilanowie,
- Kalwaria Zebrzydowska (w tym wyjaśnia znaczenie terminu kalwaria).
KLASA VII szkoły podstawowej
1. wskazywać na mapie podział polityczny ziem polskich po kongresie wiedeńskim (Królestwo Polskie, Wielkie Księstwo Poznańskie i Galicję),
2. znać datę i przyczyny wybuchu powstania listopadowego oraz jego skutki,
3. znać przyczyny i skutki powstania krakowskiego,
4. znać pojęcia:
- branka,
- rewolucja moralna,
- uwłaszczenie chłopów,
- wojna partyzancka,
6. znać okoliczności i zasady uwłaszczenia chłopów w Królestwie Polskim oraz wskazywać, czym różniło się ono od uwłaszczenia w pozostałych zaborach,
7. znać skutki powstania styczniowego,
8. znać pojęcia:
- rusyfikacja,
- germanizacja,
- praca organiczna,
- praca u podstaw,
- Kulturkampf,
- rugi pruskie,
- autonomia galicyjska,
- trójlojalizm,
10. znać daty, przyczyny i skutki wojny secesyjnej w Stanach Zjednoczonych,
11. wskazywać na mapie świata, określać, czyją posiadłością kolonialną u schyłku XIX wieku były:
- Egipt,
- Kanada,
- Indie,
- Australia,
- Maroko,
- Madagaskar,
- Indochiny,
12. znać następstwa ekspansji kolonialnej państw europejskich w XIX wieku.
KLASA VIII szkoły podstawowej
Uczeń przystępujący do testu powinien:
1. identyfikować na podstawie biogramów i rozpoznawać na podstawie zdjęć:
- Adolfa Hitlera,
- Franklina Delano Roosevelta,
- Józefa Stalina,
- Winstona Churchilla,
2. znać daty:
- niemieckiego ataku na Danie i Norwegię,
- niemieckiego ataku na Francję i kapitulacji Francji,
- włączenia państw bałtyckich i Besarabii do ZSRS,
- przystąpienia Stanów Zjednoczonych do II wojny światowej,
- desantu aliantów na Sycylię,
- konferencji w Teheranie, Jałcie i Poczdamie,
- operacji „Overlord”,
- zrzucenia bomby atomowej na Hiroszimę i Nagasaki,
3. znać daty, strony walczące i wyniki wojny zimowej, Bitwy o Anglię, Wielkiej Wojny Ojczyźnianej (w tym datę, wynik i znaczenie bitwy na Łuku Kurskim),
4. znać imiona i nazwiska przedstawicieli USA, Wielkiej Brytanii i ZSRS oraz główne postanowienia konferencji w Teheranie, Jałcie i Poczdamie,
5. znać przyczyny klęski Państw Osi: Włoch, III Rzeszy i Japonii,
6. znać podział ziem polskich dokonany przez okupantów we wrześniu 1939 roku: ziemie wcielone do II Rzeszy, Generalne Gubernatorstwo, ziemie wcielone do ZSRS,
7. znać pojęcia:
- volkslista,
- gadzinówka,
- uliczna łapanka,
- paszportyzacja,
- sowietyzacja,
- deportacja,
8. wiedzieć, kiedy miały miejsce, kto ich dokonał oraz jakie były cele (przeciwko komu były wymierzone) i liczba ofiar Akcji Specjalnej „Kraków”, Zbrodni w Palmirach, Zbrodni Katyńskiej, mordu profesorów lwowskich,
9. znać okoliczności powstania rządu Rzeczypospolitej Polskiej na wychodźstwie i strukturę Polskiego Państwa Podziemnego,
10. znać datę i okoliczności zawarcia oraz wymieniać główne postanowienia układu Sikorski-Majski,
11. znać datę dokonania, sprawców i liczbę ofiar Zbrodni Katyńskiej oraz konsekwencje odkrycia masowych grobów przez Niemców,
12. identyfikować na podstawie biogramów i rozpoznawać na podstawie zdjęć:
- Władysława Sikorskiego,
- Stefana „Grota” Roweckiego,
- Władysława Andersa.